کد مطلب:44567 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

حقوق والدين نسبت به فرزندان چگونه است؟

قرآن كريم در سورة اسرأ آية 23 ميفرمايد: وَ قَضيَ رَبُّكَ أَلاّ تَعبُدُوا إلاّ إيّاه وَ بِالوَالِدَينِ إحسَنًا إمّا يَبلُغَنَّ عِندَكَ الكِبَرَ أحدُهُما أو كلاهُما فَلاتَقُل لَهُمَا اُفٍّ وَلاتَنهَرهُما وَ قُل لَهُمَا قَولاً كَرِيمًا; پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر احسان كنيد. اگر يكي از آن دو يا هر دو، در كنار تو به سالخوردگي رسيدند، به آنها ]حتي[ اف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخني شايسته بگوي.

ملاحظه ميفرماييد كه قرآن كريم، حتي اف گفتن به پدر و مادر را منع ميكند اگر انسان بداند و كمي تأمّل كند كه پدر و مادر چه زحماتي را در بزرگ كردن او متحمل شدند، هرگز چنين نميكند. امام صادقدر ذيل آية وَ قُل لَهُمَا قَولاً كَرِيمًا ميفرمايد: اگر پدر و مادر تو را بزنند، در جواب آنها بگو: خداوند متعال شما را بيامرزد و غفران او شامل شما گردد.(ميزانالحكمة، محمدي ريشهري، ج 4، ص 3677، نشر دارالحديث.)

قرآن كريم در موارد متعددي احترام و احسان به پدر و مادر را توصيه فرموده است كه از آن جمله ميتوان به آيات: 23، 24 اسرأ و 14، 15 لقمان و 14، 32 مريم و 83، 180، 215 بقره و 15 احقاف، 36 نسأ، 151 انعام، 41 ابراهيم و 28 نوح اشاره كرد كه در آيه 24 اسرأ ميخوانيم: هميشه بالهاي رحمتت را با تواضع و فروتني براي آنها بگشا و بگو پروردگارا! چنانكه پدر و مادر مرا از كودكي به مهرباني پروردند، تو در حق آنها رحمت و مهرباني فرما.(جهت اطلاعات بيشتر رجوع كنيد به: تفسير آيات مذكور از تفاسير معتبر مانند تفسير الميزان علامة طباطبايي و تفسير نمونه، مكارم شيرازي و... .)

ضمناً يكي از حقوق پدر و مادر پير ميتواند اين باشد كه فرزند او را در انجام واجبات به خصوص عبادتها و نماز ياري كند; زيرا نماز در هيچ شرايطي از انسان عاقل بيدار كه خواب يا بيهوش نيست، ساقط نميشود.

از طرف ديگر فرزندان نيز حقوقي دارند كه والدين بايد به آنها توجه كنند قرآن كريم ميفرمايد: اي كساني كه ايمان آوردهايد! خود و خانوادة خويش را از آتشي كه هيزم آن انسانها و سنگهاست نگه داريد (تحريم، 6) نگهداري خويشتن به ترك معاصي و عدم تسليم در برابر شهوات سركش است و نگهداري خانواده به تعليم و تربيت و امر به معروف و نهي از منكر و فراهم ساختن محيطي پاك و خالي از هرگونه آلودگي در فضاي خانه و خانواده است. نمونهاي از اين تعليم و تربيت را در سورة لقمان به خوبي مشاهده ميكنيم. در اين سوره حضرت لقمان با خطاب يا بنّي! كه برخاسته از مهر و عطوفت پدري است، فرزندش را به بايدها و نبايدهاآشنا كرده و وظيفه تربيتي خويش را در حق فرزندش ادا ميكند.

از پيامبر گرامياسلاماز چگونگي نيكي به پدر و مادر بعد از مرگ ايشان سؤال شد. فرمود: براي آنها نماز بخواند و براي آنها استغفار كند (از درگاه خدا بر ايشان طلب رحمت و مغفرت كند) و بعد از مرگ آنها به وصيّتشان عمل كند و (از طرف آنها) صلة رحم به جا آورد و ثواب آن را به آنها هديه كند و دوستانشان را اكرام نمايد.(ميزانالحكمة، همان، ص 3675.)